Google dba o wolność wypowiedzi i dostępu do informacji. Aby utrzymać miłą atmosferę w społeczności Google+, staraliśmy się także zapobiegać rozpowszechnianiu treści, które naruszają nasze wytyczne dotyczące treści lub przepisy prawa. Zachowanie pod tym względem równowagi nie jest łatwe, szczególnie w przypadku globalnej platformy, która działa w społeczeństwach o różnych standardach w zakresie swobody wypowiedzi.
Mechanizmy przesyłania skarg na temat treści uważanych za niezgodne z prawem w świetle ustawy NetzDG
Do zgłaszania skarg w związku z ustawą NetzDG w Google+ służył łatwo i bezpośrednio dostępny, wbudowany mechanizm. Procedura przesyłania skarg prawnych związanych z ustawą NetzDG dla zalogowanych użytkowników była intuicyjnie i bezpośrednio zintegrowana z ogólnym mechanizmem zgłaszania, dostępnym w prawym górnym rogu każdego posta. Po kliknięciu odpowiednich elementów interfejsu i wybraniu opcji NetzDG („Uważam, że ta treść powinna podlegać ograniczeniom w ramach Ustawy o poprawie egzekwowania prawa w serwisach społecznościowych”) użytkownik, który chciał przesłać zgłoszenie, był kierowany do formularza prawnego umożliwiającego złożenie skargi w związku z ustawą NetzDG.
Zalogowani oraz niezalogowani użytkownicy Google+ mogą również skorzystać z internetowego formularza do zgłaszania skarg prawnych w związku z ustawą NetzDG. Formularz można otworzyć bezpośrednio ze strony kontaktowej Google+ (dostępnej dla wszystkich użytkowników w Niemczech).
Przeciętny użytkownik, który zwykle jest laikiem w kwestiach prawnych, może się poczuć przytłoczony całym zestawieniem złożonych wykroczeń, a nawet zniechęcić do zgłaszania czegokolwiek. Taka osoba nie powoła się raczej na odpowiednie zapisy StGB podczas składania skargi prawnej w związku z ustawą NetzDG. Ponadto niektóre zgłaszane treści mogą stanowić naruszenie większej liczby wymienionych przepisów. Na przykład film będący próbą rekrutacji nowych członków lub zwolenników organizacji przestępczej bądź terrorystycznej (§ 129 i 129a StGB) zwykle prezentuje też symbole takie jak flagi, co może podlegać karze zgodnie z zapisem § 86 i 86a StGB. Taki film może również kwalifikować się jako przygotowywanie do poważnych czynów przestępczych wymierzonych w dobro państwa (§ 89a StGB).
Aby uprościć proces powiadamiania i ułatwić zadanie osobom zgłaszającym treści, które ich zdaniem mogą być nielegalne w świetle ustawy NetzDG, opracowaliśmy siedem kategorii treści branych w takich wypadkach pod uwagę. Kategorie te odpowiadają 21 rodzajom czynów karalnych i ułatwiają ich zrozumiałe pogrupowanie. Dzięki takiemu podejściu możemy również skuteczniej uchwycić czyny karalne o bardzo abstrakcyjnym charakterze i szerokim zakresie (szczególnie z punktu widzenia laika). Na przykład § 140 StGB wymienia jako przesłanki odpowiedzialności karnej tak zróżnicowane czyny jak zdrada stanu, morderstwo czy inne poważne przestępstwa, np. zbrodnie wojenne, powodowanie poważnych obrażeń ciała, niektóre przestępstwa zagrażające porządkowi publicznemu, pewne poważne przestępstwa seksualne itp. Nasze doświadczenie związane z procesami powiadamiania o materiałach budzących wątpliwości wskazuje, że użytkownicy cenią sobie takie życiowe i bezkompromisowe podejście do zgłaszania skarg na nielegalne treści.
Te kategorie – wraz z odpowiadającymi im czynami karalnymi, które powinny być w pełni uwzględnione i zgłaszane – to:
Szerzenie nienawiści lub polityczny ekstremizm
- § 130 StGB: nawoływanie do nienawiści
- § 166 StGB: znieważenie religii oraz stowarzyszeń religijnych lub ideologicznych
Treści nielegalne lub dotyczące terroryzmu
- § 86 StGB: rozpowszechnianie materiałów propagandowych nielegalnych organizacji
- § 86a StGB: stosowanie symboli nielegalnych organizacji
- § 91 StGB: przygotowanie do poważnego wykroczenia wymierzonego w dobro państwa
- § 91 StGB: zachęcanie do popełnienia poważnego przestępstwa wymierzonego w dobro państwa
- § 100a StGB: fałszerstwo noszące znamiona zdrady stanu
- § 129 StGB: tworzenie organizacji przestępczych
- § 129a StGB: tworzenie organizacji terrorystycznych
- § 129b StGB: organizacje przestępcze i terrorystyczne za granicą; rozszerzona konfiskata i pozbawianie praw
- § 140 StGB w połączeniu z § 138 I StGB: nagradzanie i aprobowanie niektórych wykroczeń wymienionych w § 138 I StGB
- § 269 StGB: fałszowanie danych poświadczających coś
Przemoc
- § 131 StGB: rozpowszechnianie treści prezentujących przemoc
Działania szkodliwe lub niebezpieczne
- § 111 StGB: publiczne podżeganie do przestępstwa
- § 126 StGB: zakłócenie porządku publicznego poprzez grożenie popełnieniem wykroczenia
- § 140 StGB w połączeniu z § 126 I StGB: nagradzanie i aprobowanie wykroczeń wymienionych w § 126 I StGB
- § 241 StGB: grożenie popełnieniem przestępstwa
Zniesławienie lub znieważenie
- § 185 StGB: znieważenie
- § 186 StGB: zniesławienie
- § 187 StGB: intencjonalne zniesławienie
Prywatność
- § 201a StGB: naruszenie prywatności poprzez robienie zdjęć
Treści erotyczne
- § 184b StGB: rozpowszechnianie, pozyskiwanie i posiadanie pornografii dziecięcej w połączeniu z § 184d StGB: rozpowszechnianie przedstawień o charakterze pornograficznym na zasadzie transmisji, usług medialnych lub usług telekomunikacyjnych
- § 140 w połączeniu z § od 176 do 178: nagradzanie i aprobowanie wykroczeń wymienionych w § od 176 do 178
Wieloletnie doświadczenie dotyczące zgłaszania treści na całym świecie podpowiadało nam, że kategorie, które stosowaliśmy, najlepiej oddawały ducha ustawy NetzDG.
Sposoby informowania osoby przesyłającej zgłoszenie oraz autora materiałów zgodnie z ustawą NetzDG
Osoba, która przysłała nam skargę w ramach ustawy NetzDG przez specjalny kanał online, otrzymywała e-maila z numerem referencyjnym, co stanowiło potwierdzenie, że zgłoszenie do nas dotarło i że je sprawdzimy. Po weryfikacji skargi i sprawdzeniu treści wskazywanych jako nielegalne wysyłaliśmy do osoby, która przesłała zgłoszenie, e-maila z informacją, że usuwamy dane materiały lub nie podejmujemy żadnych działań. Powiadamialiśmy również osoby, które przesłały treści będące przedmiotem skargi, o naruszeniu naszych zasad lub przepisów prawa. Dodatkowe informacje na temat usunięcia treści miały pomóc tym osobom poznać warunki korzystania z usługi Google+.
Sposoby zgłaszania
Technologia. Nasze technologie nieustannie wyszukują przypadki naruszania Wytycznych dotyczących treści w Google+ takie jak spam czy treści erotyczne. Co tydzień oraz co miesiąc do naszych algorytmów dodawane były nowe reguły. Stosowaliśmy też technologie haszujące, by zapobiegać ponownemu przesyłaniu do Google+ zdjęć usuniętych z powodu naruszenia niektórych zasad, np. materiałów wizualnych związanych z wykorzystywaniem seksualnym dzieci. Dzięki odciskom cyfrowym i dopasowywaniu możemy skanować, rozpoznawać i blokować przesyłane materiały tego rodzaju.
Zgłoszenia od użytkowników i najlepszych współtwórców. Stosowaliśmy system, który pozwalał zalogowanym użytkownikom zgłaszać materiały naruszające Globalne wytyczne dotyczące treści w Google+. Był to dobrowolny system regulowania wewnętrznego, wprowadzony niezależnie od jakichkolwiek zobowiązań prawnych. Każdy użytkownik zalogowany na konto Google, który znalazł materiały potencjalnie naruszające nasze Globalne wytyczne dotyczące treści, mógł zgłosić problem. Wystarczyło kliknąć trzy kropki w prawym górnym rogu w Google+, a potem opcję „Zgłoś nadużycie” i wybrać kategorię naruszenia zasad dotyczących treści. W zgłoszeniu użytkownik musiał wskazać zasadę, która jego zdaniem została naruszona przez dane treści. Dostępne były te kategorie zasad i powodów usunięcia: treści o charakterze jednoznacznie seksualnym, treści niebezpieczne lub nawołujące do przemocy, treści promujące nienawiść oraz treści o charakterze nękania i dokuczania, a także spam. Zgłoszenia ze strony społeczności były oceniane wyłącznie w odniesieniu do Wytycznych dotyczących treści.
Program dla Najlepszych Współtwórców powstał, by umożliwić grupie wybranych użytkowników Google+ określanie priorytetów dla zespołu weryfikatorów treści w Google+. Najlepsi Współtwórcy typowali trendy i przypadki marginalne na podstawie obszernej wiedzy o usługach zdobytej podczas godzin odpowiadania na pytania na naszych forach. Zgłaszali przypadki naruszenia Wytycznych dotyczących treści w usłudze, które potem były przekazywane do zespołu weryfikatorów. Zgłoszenia Najlepszych Współtwórców były oceniane wyłącznie pod kątem zgodności z Wytycznymi dotyczącymi treści. Więcej informacji o Programie dla Najlepszych Współtwórców można znaleźć tutaj.
Skargi prawne. Opracowaliśmy specjalny proces umożliwiający zalogowanym użytkownikom informowanie nas bezpośrednio i w prosty sposób o przypuszczalnym naruszaniu przepisów uwzględnionych w ustawie NetzDG przez treści publikowane w Google+. Aby zgłosić takie treści, wystarczyło kliknąć w Google+ trzy kropki widoczne w prawym górnym rogu opublikowanych materiałów, a następnie wybrać „Uważam, że ta treść powinna podlegać ograniczeniom w ramach Ustawy o poprawie egzekwowania prawa w serwisach społecznościowych”. Zarówno zalogowani, jak i niezalogowani użytkownicy mogli też złożyć skargę w związku z ustawą NetzDG przy użyciu odpowiedniego formularza internetowego dostępnego na stronie kontaktowej Google+. Osoba, która przesłała zgłoszenie, otrzymywała odpowiedź z potwierdzeniem odbioru skargi. Korzystając z tych kanałów raportowania, użytkownicy mogli wskazać treści budzące wątpliwości oraz podać powód składania skargi prawnej. Te informacje były niezbędne do prawidłowego przeprowadzenia weryfikacji zgłoszenia pod kątem prawnym i podjęcia właściwych działań. Jeśli uzasadnienie okazywało się niejasne lub niewystarczające do lokalnego usunięcia materiałów z powodów prawnych, mogliśmy poprosić o przesłanie dodatkowych informacji. Treści, które rzeczywiście naruszały Wytyczne dotyczące treści w Google+, były usuwane globalnie. W odniesieniu do tych, które nie naruszały naszych wytycznych, ale zostały ocenione jako nielegalne w świetle przepisów niemieckiego kodeksu karnego uwzględnionych w ustawie NetzDG, stosowaliśmy lokalne ograniczenia. Osoba, która przesłała zgłoszenie, otrzymywała z Google+ e-maila z powiadomieniem o naszej decyzji i jej powodach.
Od wielu lat zapewniamy specjalne formularze internetowe do zgłaszania problemów prawnych, za pomocą których użytkownicy mogą przesyłać skargi. Blokujemy też treści, które uznamy za niezgodne z prawem w danej jurysdykcji. Osoba zgłaszająca zawsze otrzymuje opinię na temat przekazanej skargi prawnej.
Proces oceny
Zgłoszenia od użytkowników ze Społeczności Google+. Każde otrzymane zgłoszenie było sprawdzane przez zespół weryfikatorów, którzy oceniali wskazane treści pod kątem zgodności z globalnymi Wytycznymi dotyczącymi treści w Google+. Podczas weryfikacji zespoły miały dostęp do kontekstu sprawdzanych treści – widoczny był np. nagłówek towarzyszący zdjęciu w poście lub opis społeczności Google+. Te wskazówki kontekstowe stanowiły często ważny czynnik przy ocenianiu intencji przesłania danych materiałów. Na przykład w społecznościach politycznych komentujących bieżące sprawy pewne treści mogą być dozwolone w ramach naszych globalnych zasad. Możemy rozpoznać ten kontekst dzięki opisowi społeczności i innym przesyłanym treściom. Jednak te same treści przesłane jako gloryfikujące opinie szerzące nienawiść lub zachęcające do nich mogą naruszać nasze Wytyczne dotyczące treści i doprowadzić do usunięcia kwestionowanych materiałów.
Opracowaliśmy wytyczne dotyczące treści, które stanowią zbiór zasad definiujących treści dozwolone, a wiele z tych zasad pokrywa się z przepisami ustawy NetzDG. Są to wytyczne zakazujące wypowiedzi szerzących nienawiść, nękania, dokuczania i grożenia, ujawniania danych osobowych i informacji poufnych, wykorzystywania dzieci, treści o charakterze jednoznacznie seksualnym, przemocy oraz materiałów terrorystycznych. Zasady dotyczące poszczególnych wymienionych obszarów można przeczytać tutaj.
Nasze zespoły weryfikatorów mogły podejmować różne działania: usuwać globalnie treści, które naruszały nasze wytyczne dla społeczności, oznaczać jako „nieprzeznaczone dla całej rodziny” te treści, które nie naruszały naszych wytycznych, ale mogły być nieodpowiednie dla nieletnich, lub pozostawiać treści bez zmian po stwierdzeniu, że wytyczne nie zostały naruszone. W razie powtarzających się lub poważniejszych nadużyć mogliśmy ukarać użytkownika przez wyłączenie niektórych funkcji lub zamknięcie jego konta. Konto mogło też zostać zamknięte po pierwszym poważnym przypadku naruszenia zasad, np. związanym z terroryzmem.
Zgłaszanie ogólnych problemów prawnych. Po otrzymaniu zgłoszenia problemu prawnego nasz zespół weryfikatorów sprawdzał sytuację, opierając się na informacjach podanych w zgłoszeniu oraz wskazywanych treściach. Weryfikatorzy brali też pod uwagę kontekst (co opisano wcześniej). Jeśli w zgłoszeniu brakowało istotnych informacji, np. danych osoby dotkniętej przez treści wskazane jako zniesławiające, zespół kontaktował się z osobą zgłaszającą, prosząc o uzupełnienie opisu. Po uzyskaniu tych informacji zespół sporządzał ocenę prawną.
Jeśli treści zostały uznane za niezgodne z prawem, np. w przypadku naruszenia praw autorskich lub godności osobistej, były blokowane lokalnie.
Skargi na podstawie ustawy NetzDG. W ramach procesu weryfikacji, gdy otrzymywaliśmy skargę w związku z ustawą NetzDG, nasz specjalistyczny zespół weryfikatorów zajmujący się takimi przypadkami (patrz sekcja Zespoły weryfikatorów), widząc cały kontekst, oceniał treści także pod kątem globalnych Wytycznych dotyczących treści. Jeśli stwierdził ich naruszenie, usuwał treści globalnie. Treści nienaruszające tych wytycznych, ale nielegalne w świetle któregokolwiek z 21 przepisów StGB uwzględnionych w ustawie NetzDG (§1 III NetzDG), były blokowane lokalnie.
Ocena skargi często nie jest łatwa. Niektóre wykroczenia bywają trudne do skategoryzowania nawet dla prawników – np. fałszowanie danych poświadczających coś (§ 269 StGB). Cała kategoria zniesławienia i znieważania stanowi obszar, w którym przez dziesięciolecia ustaliła się pewna linia orzecznictwa, w szczególności od czasu wejścia w życie niemieckiej konstytucji. W przypadku zniesławienia i znieważania oczywista niezgodność z prawem zdarza się rzadko. Sądy potrzebują często lat na stwierdzenie, czy dane treści są, czy nie są legalne, a i tak dochodzą przy tym do różnych wniosków. Federalny Trybunał Konstytucyjny wiele razy wydawał odmienną opinię od Federalnego Sądu Najwyższego, wykazując, że zwykle niezbędne są złożone procesy wyważania opinii, a każdy przypadek zależy od indywidualnych okoliczności. W odróżnieniu od postępowania sądowego ocena prawna w sieciach społecznościowych nie opiera się zawsze na komplecie niezbędnych informacji. Poza tym nie ma postępowania, które wymagałoby reguł dowodowych. W takich sytuacjach bardzo trudno rozstrzygnąć o niezgodności z prawem wskazanych treści – powołując się na konkretne elementy wykroczeń – i zwykle decyzję taką powinien podejmować sąd właściwy.
Potwierdzają to obserwacje. Wiele skarg w związku z ustawą NetzDG dotyczących zniesławienia lub znieważania nie zostało wysłanych przez osoby będące adresatami uwag, ale przez osoby trzecie, które założyły, że osoby te mogły się poczuć zniesławione. Informacja, czy odpowiada to prawdzie, oraz czy osoba dotknięta zniesławieniem rzeczywiście złożyła skargę w odpowiedniej instytucji – ponieważ ściganie tego rodzaju wykroczeń wymaga złożenia skargi we własnym imieniu („Antragsdelikt”) – nie była znana w sieci społecznościowej, ponieważ brakowało umocowania do weryfikacji tożsamości osoby zgłaszającej sprawę.
Do czasu wycofania usługi Google+ członkowie zespołu ds. weryfikacji treści pod kątem zgodności z ustawą NetzDG pracowali na dwie zmiany, przez siedem dni w tygodniu, 365 dni w roku. Dzięki temu możliwe było dotrzymanie określonych w ustawie terminów globalnego usunięcia lub lokalnego zablokowania nieodpowiednich treści. Jeśli zgłoszenie było w oczywisty sposób nieuzasadnione, niezwłocznie informowano o tym osobę, która je przysłała, przestrzegając stosownych wymogów prawnych (patrz sekcja „Sposoby informowania osoby przesyłającej zgłoszenie oraz autora materiałów zgodnie z ustawą NetzDG”). Jeśli treści nie naruszały w sposób oczywisty globalnych Wytycznych dotyczących treści w Google+ ani odpowiednich przepisów prawa, były bardziej złożone lub nie odnosiły się wyraźnie do Niemiec, weryfikatorzy sprawdzający zgłoszenia pod kątem ustawy NetzDG przekazywali skargę wyżej. Bardziej doświadczeni weryfikatorzy przyglądali się sprawie i podejmowali odpowiednie działania. Złożone zgłoszenia trafiały do zespołu prawnego w Google, skąd mogły zostać przekazane do działu prawnego Google Germany GmbH, jeśli okazały się wyjątkowo trudne lub niejednoznaczne. Dział prawny miał wreszcie możliwość skonsultować szczególnie skomplikowane kwestie z zewnętrzną kancelarią prawną specjalizującą się w prawie karnym. Cały proces zajmował zwykle do siedmiu dni.
W trosce o prawidłowe działanie zespołu ds. weryfikacji treści pod kątem zgodności z ustawą NetzDG oraz poprawne i spójne stosowanie przez niego globalnych Wytycznych dotyczących treści w Google+ oraz kategorii wykroczeń w ramach NetzDG wprowadziliśmy surowy proces oceny jakości. W okresie raportowania sprawdziliśmy około 70% zweryfikowanych treści. Wolumen ocenianych przypadków był różny w poszczególnych tygodniach w zależności od liczby przychodzących skarg. W ramach tego procesu zespół ds. oceny jakości badał decyzje poszczególnych weryfikatorów, przekazywał im indywidualne opinie i przeprowadzał ogólną analizę wyników weryfikacji jakości. Wybrana próbka stanowiła podstawę do cotygodniowego przeglądu danych pod kątem jakości. Weryfikatorzy jakości stanowili osobną grupę w zespole ds. weryfikacji zgłoszeń pod kątem zgodności z ustawą NetzDG. Byli to doświadczeni członkowie zespołu, którzy wcześniej zajmowali się sprawdzaniem treści i charakteryzowali się bardzo dobrą znajomością przepisów prawa karnego, do których odnosi się ustawa NetzDG, oraz globalnych Wytycznych dotyczących treści w Google+. Podczas cotygodniowych spotkań, w których brali udział członkowie zespołu prawnego Google oraz członkowie zespołu ds. weryfikacji treści pod kątem zgodności z ustawą NetzDG, nie tylko omawiano najnowsze wyniki oceny treści pod kątem jakości, ale również skupiano się na szczególnie interesujących, trudnych i złożonych sprawach. Ponadto toczone były dyskusje na temat widocznych trendów, tematów budzących zainteresowanie oraz orzecznictwa, co pozwalało uzyskać pewność, że wszyscy członkowie zespołu ds. weryfikacji treści pod kątem zgodności z ustawą NetzDG będą stosowali podobne podejście do tych spraw. Gdy było to konieczne, precyzowano zasady usuwania materiałów, dostosowując je np. do zmian w Wytycznych dotyczących treści czy orzecznictwa. W takich sytuacjach wszyscy członkowie zespołu otrzymywali odpowiednie wskazówki lub materiały szkoleniowe.